Bismillahirrahmanirrahim

Soru-606: Anne ve babaya nereye kadar itaat edilmelidir. Bunun sınırı nedir? Yani diyelim ki ben birileriyle görüşmek istiyorum. Onlarla görüşmenin İslam'a faydası olacağı kanaatindeyim. Oysa Annem o insanlarla görüşmemi istemiyor, onlarla diyaloğa girmemi, ortak hareket etmemi istemiyor. Burada benim yapmam gereken nedir? Diyelimki onları ikna etmeye çalıştım ve başarılı olamadım. bu işte rızasını kazanamadım? Bu ve benzeri konularda yapmamız gerekenleri açıklarsanız çok mutlu olurum.

Cevap-606: Muhterem kardeşim, anne babaya itaatin sınırı farz ve haramın ihlalidir. Eğer sizi bir farzı ihlal etmeye, ya da bir haramı işlemeye zorlamaya kalkarlarsa, orada itaat caiz değildir. Ama mübah, müstehap veya mekruh olan şeylerde itaat farzdır. Eğer bir kimseye tebliğ farz derecesinde ise, öyle ki adam dalalettedir ve siz yardımcı olursanız hidayet olabilir ya da bir günaha müpteladır, siz ilgilenirseniz ondan kurtulabilir. Böyle bir şeye makul ihtimal verilirse, marufa emir ve münkerden nehiy babından farz olur ve izin şart değildir. Ya da mesela şer’an farz olan bir bilgiyi öğrenmeniz gerekiyor, tek alternatif de onların sakındırdığı kimse veya kimselerdir, başka türlü öğrenmenize imkan yoktur, o zaman da izin şart değildir.

Elbette bunun dışında da eğer anne babanın haberi olmazsa ve gizli davranmanız onlara karşı bir görevinizi de ihmal etmenize yol açmazsa, orada da izin şart değildir. Haberi olur da mübah, müstehap veya mekruh bir şeyi yapmaktan sakındırırlarsa, caiz olmaz.

Her halükarda bütün durumlarda hatta izin şart olmayan yerlerde dahi mümkün mertebe uygun yollardan onları razı etmeye, ya da en azından incitmeyecek, kırmayacak şekilde davranmaya gayret etmekte lazım.

Yani bu sözler hatta farzlarda dahi bizim elimize onlara küstah davranmaya bahane ve gerekçe oluşturmamalıdır.

Lokman suresindeki şu ayet, meselenin ne derece önemli olduğunu anlatmak için yeterlidir:

“Biz insana, ana-babasına iyi davranmasını tavsiye etmişizdir. Çünkü anası onu nice sıkıntılara katlanarak taşımıştır. Sütten ayrılması da iki yıl içinde olur. (İşte bunun için) önce bana, sonra da ana-babana şükret diye tavsiyede bulunmuşuzdur. Dönüş ancak banadır. * Eğer onlar seni, hakkında bilgin olmayan bir şeyi (körü körüne) bana ortak koşman için zorlarlarsa, onlara itaat etme. Ama onlarla dünyada iyi geçin. Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonunda dönüşünüz ancak banadır. O zaman size, yapmış olduklarınızı haber veririm.” (Lokman, 14-15)