Bismillahirrahmanirrahim

Soru-47: Benim bazı sorularım var. 1-Ehl-i Beyt kelimesinin Türkçe anlamı nedir? 2-Ben Ehl-i Beyt İmâmları kavramından hiç bir şey anlamıyorum; lütfen bana bu kavramı açıklayın. 3-İmâmlar kaç kişidirler? Her kes İmâm olabilir mi? Bana cevap yazın; teşekkürler..

Cevap-47: Muhterem kardeşim, sorularınızın cevabı kısaca şöyledir:

1-Ehl-i Beyt, Arapça "Ehl" ve "Beyt" kelimelerinden oluşan bileşik bir kelimedir. Râgıp İsfahanî Meşhur "Kur'ânî terimler" sözlüğü olan Mufredât kitabında "Ehl"in kişiyle soy, vb. yönlerden bir bağı olan şahıs anlamına geldiğini açıklamıştır. Ekreb'ul Mevârid adlı tanınmış lügat kitabında da "Ehl" kelimesinin kişinin akrabaları anlamına geldiği açıklanmıştır. "Beyt" kelimesinin ise asıl anlamı ev ve mesken olmakla birlikte şeref ve tazimi göstermek için kullanıldığı lügat bilginleri tarafından vurgulanmıştır. Bu bileşik kelimeden maksat Hz Muhammed'in (Allah'ın salatı ona ve temiz Ehl-i Beytine olsun) yakın akrabası olduğunda şüphe yoktur. Ancak burada üzerinde durulması gereken  bir husus Kur'ân ve Hadis terminolojisinde Ehl-i Beyt kelimesinden maksadın kimler olduğudur.

Bu husus Kur'ân'da Ahzap suresi âyet 33te geçmiş ve Allah'ın Ehl-i Beyt kavramı altına girenlerden her türlü kusuru uzaklaştırıp kendilerini tertemiz kılmayı irade ettiği açıklanmıştır ve bir çok hadisde Peygamber (Allah'ın salatı ona ve temiz Ehl-i Beytine olsun), Ehl-i Beyt hakkında önemli tavsiyelerde bulunmuştur. Örneğin "Sekaleyn hadisi" diye meşhur olan sahih ve mütevâtir  hadiste, kendisinden sonra iki değerli emanet bıraktığını, bu iki emanetin Kur'ân ve Ehl-i Beyt'i olduğunu açıklamış ve Müslümanların bu iki emanete birlikte sarıldığı müddetçe asla sapıklığa düşmeyeceğini bildirmiştir. Veya "Ehl-i Beyt'imden ayrı düşmeyin onlardan öne geçmeyin ve onlardan ayrılarak geride de kalmayın ve onlara bir şey öğretmeye kalkışmayın; çünkü onlar sizden daha bilgilidir" buyurduğu sabittir. Yukarıdaki âyet ve bu konudaki yüzlerce hadis dikkate alınırsa, Ehl-i Beyt'in kimler olduğu sorusunun, üzerinde önemle durulmaya şayan bir konu olduğu ortaya çıkar.

Ehl-i Beyt Mektebinin alimleri, Ehl-i Beyt'ten maksat Peygamber'in döneminde Hz. Muhammed'in kendisi, Hz. Fatıma, Hz. Ali, Hz. Hasan ve Hz Hüseyin olduğunda ve Peygamber'den sonra ise Hz. Hüseyn'in soyundan olan dokuz İmâm olduğunda hiçbir kuşkuya kapılmamışlardır. Bu hususta en büyük delil Hz. Peygamber'den nakledilen kesin hadislerdir. Örnek olarak bu hususu açıklayan yüzlerce sahih hadisten bir kaçını aşağıda zikrediyoruz:

Ehl-i Beyt Mektebinin Büyük muhaddislerinden olan Şeyh Saduk, Uyun-i Ahbar-ir Riza kitabında İmâm Cafer Sâdık'tan o da babalarından şöyle nakleder: "Hz. Ali'den Peygamber'in 'Ben aranızda iki emanet bırakıyorum' hadisinde geçen yakın akrabalarından maksat kimlerdir diye sorulunca Hz. Ali: 'Ben, Hasan ve Hüseyin ve dokuz İmâmlardır ki onların dokuzuncusu Hz. Mehdi'dir. Bunlar Kur'ân'dan Kur'ân da bunlardan ayrılamaz..' diye buyurmuştur." (Uyun-u Ahbar-ir Rıza, C.1, S.46)

Ehl-i Sünnet'in önde gelen muhaddislerinden olan Müslim, kendi Sahih'inde ve Tirmizi kendi süneninde naklederler ki "Gelin çağıralım..." diye başlayan (ve Resulullah'ın Necran Hıristiyanlarıyla lanetleşmesi olayını işleyen) "Mübahele âyeti" indiğinde Peygamber (s.a.a), Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin'i çağırarak şöyle dedi: "Allah'ım! İşte bunlar benim yakınlarımdır (Ehl-i Beytimdir.)" (Sahih-i Muslim, C.4, Hadis: 1871)

Yine Tirmizi kendi Sünen'inde rivâyet eder ki, (Tathir âyeti diye bilinen ve) "Allah siz Ehl-i Beyt'ten her türlü kusuru uzaklaştırmak ve sizleri tertemiz kılmak ister" buyuran âyet, Peygamber'in değerli hanımlarından olan Ümm-ü Seleme'nin evinde nazil oldu; bunun üzerine Peygamber (s.a.a) Fatıma, Hasan ve Hüseyin'i çağırdı. Hz. Ali de Peygamber'in kendi arkasında yer alacak şekilde onların üzerine bir örtü çekti ve şöyle dedi: "Allah'ım! Bunlar benim Ehl-i Beytim'dir; bunlardan her türlü kusuru uzaklaştır ve onları tertemiz kıl." Ümm-ü Seleme: "Ey Allah'ın Resulü, ben de onlarla bir arada olabilir miyim?" deyince, Peygamber: "Sen kendi yerinde kal; senin sonun iyidir" diye cevap verdi." Suyuti'nin nakline göre hadisin sonu şöyledir: Ümm-ü Seleme "Ben örtüyü kaldırarak onların yanına katılmak istedim ama Peygamber (s.a.a) örtüyü benim elimden çekti ve "Senin sonun iyidir" dedi.

Ehl-i Beyt'ten maksadın sadece Peygamber, Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin olduğunu Ehl-i Sünnet'in de bir çok büyük şahsiyeti itiraf etmektedir. Ashaptan Aişe, Ümm-ü Seleme, Ebu Said-il Hudri, Enes b. Malik ve Vaile de bu görüşü teyit etmektedirler. Bizce temel kaynaklara müracaat eden insaf sahibi bir insan için, Ehl-i Beyt'ten maksadın Peygamber, Ali, Fatıma, Hasan ve Hüseyin olduğunda şüphesi kalmaz. Ama ne yazık ki bunun gibi kesin olan bir çok gerçek, tarihte sürekli bazıları tarafından hasır altı edilmeğe çalışılmıştır.

2-Ehl-i Beyt İmâmları, Hz Ali, Hz. Hasan, Hz Hüseyin, Hz İmâm Zeyn'ül Abidin, Hz. İmâm Muhammed Bâkır, Hz İmâm Cafer Sâdık, Hz. İmâm Musa Kazım, Hz. İmâm Muhammed Taki, Hz İmâm Ali Naki, Hz. İmâm Hasan Askeri ve Hz. İmâm Mehdi'dir. İlk üç İmâm'ın (Hz Ali, Hz. Hasan ve Hz Hüseyin'in) imâm ve Ehl-i Beyt'ten oldukları yukarıda bazılarına işaret ettiğimiz deliller ışığında sabittir. Diğer İmâmlar ise Hz. Hüseyn'in soyundan gelen -yukarıda isimleri anılan- dokuz İmâmdır. Bunların Ehl-i Beyt'ten oluşları ve İmâm oldukları, hem önceki İmâmların açık vasiyetleri ve hem de Peygamber'den gelen bir çok sahih hadisle sabittir.

3-Her kes İmâm olamaz; çünkü Ehl-i Beyt mektebine göre, imâmet makamı Allah tarafından verilen ilahi bir makamdır. Bu konu ise hem Kur'ân ve hadisler ışığında ve hem de akli kesin delillerle ispatlanmıştır. Allah hepimizi dininin gerçek öğretilerini bulmak ve onu yaşamak ve yaşatmak için samimice çaba gösteren kullarından eylesin. Amin!