Bismillahirrahmanirrahim

Soru 356: Hocam bir soru da ben sormak istiyorum. Değerli hocam, oruçta sefer meselesini açıklar mısınız? Bakara 182. ayetin kastı nedir? Sünniler bakara 182. ayetin sonunu dayanak oruç tutulabilir, hatta tutmak daha iyidir diyorlar. Bu konuda açıklama yapar mısınız?

Cevap: Muhterem kardeşim, ayetin sonundaki "Oruç tutarsanız sizin için daha hayırlıdır" tercümesi bizce yanlıştır. Doğrusu "Oruç tutarsanız sizin için hayırlıdır" tercümesidir. Yani bu cümle seferde oruç tutmaya yönelik değil, oruç tutmanın aslıyla ilgilidir. Yani oruç tutma Allah tarafından hikmetsiz bir zorlama hüküm değildir. Orucu tutmayla Allah'a da kazandıracağınız bir şey yoktur. Bunun hayrı ve faydası sadece kendinize ulaşacaktır. Bu, orucu bilinçli ve şevkle tutmaya yönelik ilahi bir teşvik ve açıklamadır.

Aksi takdirde Resulullah'ın hem Sünni ve hem de Şii kaynaklarda seferde oruç tutulmaması gerektiği, en azından iyi olmadığına dair nakledilen hadisler anlamsız olur. Gerçi Ehli Sünnet kaynaklarında farklı rivayetler de nakledilmiştir. Ancak bunlar birbiriyle çok çelişkilidir. Bazısında Allah Resulünün sefere çıkarken orucu Müslümanlarla birlikte açtığını,  bazısında tutmanın iyi olduğunu, bazısında tutmamanın iyi olduğunu, bazısında da tercihsiz bıraktığını söylüyor. Dolayısıyla da Sünni fakihler de bu farklı rivayetlere dayanarak farklı farklı fetvalar vermişlerdir. Biz Ehlibeyt takipçileri, Ehlibeytten nakledilen hadislerin yanına Sünni kaynaklarda onları teyid eden hadisleri koyarak, onlardan da evvel ayetin açık muhtevasını dikkate alarak, oruç tutulmamsı emrinin bir ruhsat değil, azimet olduğu kanaatindeyiz.

Burada bunlardan sadece birkaç tanesini verip geçmek istiyoruz:

Örneğin İbn-i Rüşd (Ehl-i sünnet fakihlerinden) “Bidayet’ül-Müctehid” kitabında İbn-i Abbas’tan şu hadisi nakletmektedir:

“Hiç şüphesiz Resulullah (s.a.a) Fetih yılı Mekke’ye doğru yola çıktığında Ramazan ayıydı. Resulullah (s.a.a) Kedid denilen yere kadar oruçlu hareket etti; ama oraya vardığında Müslümanlarla birlikte iftar etti.” (Bidayet’ül-Müctehid, c.1, s.295)

el-Kâfi'de İmam Zey­ne­la­bi­din'in (a.s) şöy­le de­di­ği ri­va­yet edi­lir: "Yol­cu­luk ve has­ta­lık za­man­la­rın­da­ki oru­ca ge­lin­ce, Ehlisünnet bu hu­sus­ta ih­ti­laf et­miş­tir. Ba­zı­la­rı, 'bu du­rum­da olan bir kim­se oruç tut­ma­lı­dır.' der­ken, ba­zı­la­rı da 'tut­ma­ma­sı ge­re­kir.' demiş­ler­dir. Ba­zı­sı ise; 'Di­ler­se tu­tar, di­ler­se tut­maz.' şek­lin­de gö­rüş be­lirt­miş­tir. Bi­zim gö­rü­şü­müz ise şöy­le­dir: Her iki du­rum­da da if­tar et­mek zo­run­da­dır. Eğer bir kim­se yol­cu­luk es­na­sın­da ve­ya has­ta­lık du­ru­mun­da oruç tu­tar­sa, onun bu oruç­la­rı ka­za et­me­si zo­run­lu­dur. Çün­kü yü­ce Al­lah, 'Siz­den kim has­ta ya da yol­cu­luk­ta olur­sa tut­ma­dı­ğı gün­ler sa­yı­sın­ca di­ğer gün­ler­de tut­sun.' bu­yur­muş­tur." (el-Kâfi, c.4, s.86)

Bu açık­la­ma­yı Tefsir'ul-Ayyâşî'nin ya­za­rı da ri­va­yet et­miş­tir.

Tefsir'ul-Ayyâşî'de "Siz­den kim bu aya şahit olur­sa onu tut­sun." aye­ti ile il­gi­li ola­rak İmam Muhammed Bakır'ın (a.s) şöy­le de­di­ği ri­va­yet edi­lir: "Ak­le­den­ler için ne ka­dar açık bir ifa­de! Kim ra­ma­zan ayı­na şa­hit olur­sa oruç tut­sun, kim de bu ay­da yol­cu­lu­ğa çı­kar­sa oru­cu­nu aç­sın." (Tefsir'ul-Ayyâşî, c.1, s.81)

Has­ta ve yol­cu­nun if­tar et­me­si ge­rek­ti­ği­ne iliş­kin ola­rak Ehlibeyt İmamları'n­dan birçok açık­la­ma ri­va­yet edil­miş­tir. Arzu edenler Ve­sa­il'uş-Şia, c.7, s.123, 154’e bakablirler.